بدن بانوان در دوران آبستنی و دوران پس از زایمان دچار تغییرات هورمونی و فیزیکی فراوانی می شود. این تغییرات معمولا سلامت اندامها و ارگانهای بدن را دچار مشکل و تغییر می کند. از جمله این عوارض مشکلات فشار خون، مشکلات استخوانی، کمبود کلسیم و انواع ویتامین ها، و ریزش مو پس از زایمان می باشد. در دوران آبستنی سیستم ایمنی در پایین ترین سطح خود قرار می گیرد. و این سیستم ایمنی پایین زمینه ساز بسیاری از آسیب ها پس از زایمان می شود. در این دوران بدن برای تامین احتیاجات جنین حتی در برخی مواقع از منابع مورد نیاز خود کاسته و به احتیاجات جنین رسیدگی می کند. همین تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در دوران جنینی باعث تغییرات فیزیکی مانند ریزش مو پس از زایمان می شود. این تغییرات بعد از زایمان علاوه بر این که فیزیکی و جسمانی می باشد بر روح و روان فرد نیز تاثیر می گذارد و یکی از دلایل افسردگی بعد از زایمان نیز تغییرات ظاهری بعد از زایمان بویژه در اولین زایمان می تواند باشد.
در این بحث ابتدا بایستی بدانیم که این ریزش مو پس از زایمان دارای انواع مختلفی است: اولین نوع ریزش موی موضعی یا آلوپسی: که در این مدل از ریزش مو بصورت قسمتی از سر و حالت دایره ای و گرد دارد. نوع دوم از ریزش مو پس از زایمان ریزش موی عمومی یا در اصطلاح پزشکی ریزش موی مفرط می گویند. پزشکان ریزش مو در این دوران را جز ریزش مو های واقعی به حساب نمی آورند. این ریزش مو در این دوران بعلت پایین آمدن سطح هورمون استروژن در خون می باشد. این ریزش مو معمولا موقتی است و پس از بازگشت استروژن به حالت اولیه خود متوقف می شود. ولی در 30 الی 50% افراد این ریزش مو ادامه دار می شود که معمولا بعلت استرس و افسردگی بعد از زایمان و یا بعلت کمبود ها می باشد. مدت زمان بازگشت به حالت اولیه ریزش مو پس از زایمان در افراد مختلف متفاوت است و از 3 ماه تا 1 سال متغیر می باشد. در دوران بارداری بعلت افزایش سطح هورمون استروژن رشد و درخشندگی موها افزایش یافته و پس از زایمان به یکباره این رشد متوقف شده و شروع به ریختن می کند. این ریزش موها بیشتر در قسمت کناره های سر یا شقیقه ها و معمولا در زمان شانه زدن مشاهده می شود.
یکی دیگر از دلایل ریزش مو پس از زایمان شب بیداری و استراحت کم بعلت نگهداری از کودک می باشد. علت دیگر برای این مورد تغییرات روحی و عاطفی بوده و دلیل بعدی عدم تغذیه مناسب و ایجاد کمبود های تغذیه ای در دوران شیردهی می باشد.
یکی دیگر از دلایل ریزش مو پس از زایمان منع مصرف برخی مواد داروها و مکمل های غذایی در دوران بارداری است.
دلیل دیگری که باعث تشدید این مورد می شود داشتن بیماری های زمینه ای مانند کم کاری تیروئید و کم خونی، و یا داشتن فقر آهن می باشد.
این ریزش مو معمولا موقتی می باشد و معمولا بعد از 3 الی 4 ماه به حالت عادی خود برمی گردد. ولی در برخی افراد این حالت ریکاوری تا 1 سال هم طول می کشد. ولی این ریزش مو نباید باعث کچل شدن و کاهش شدید تراکم موها شود. اگر این اتفاق رخ دهد باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. البته این دوران در افراد مختلف یا توجه به قوای بدنی، ژنتیک، نژاد و اینکه چندمین زایمان فرد می باشد متفاوت است. معمولا این ریزش مو در دومین و سومین بارداری کمتر خواهد بود ولی در مواقعی نیز بسته به شرایط خاص ممکن است شدیدتر شود. تنها زمانی باید احساس نگرانی داشته باشیم که این ریزش مو بیش از حد باشد و آلوپسی اتفاق افتاده نزدیک به کچلی باشد در این زمان بایستی به پزشک متخصص مراجعه کنیم.
یکی از مهمترین و کم هزینه ترین راهکارها برای این منظور استفاده از جیره غذایی مناسب در دوران بارداری است که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد:
ریزش مو پس از زایمان علاوه بر نشان دادن مشکلات جسمی باعث کاهش اعتماد به نفس و زمینه ای برای افسردگی بعد از زایمان خواهد بود. بهترین راه درمان برای این موضوع صبوری می باشد زیرا بیشتر موارد بعد از 3 الی 4 ماه به حالت اولیه برمی گردد. ولی در صورت طولانی شدن و افزایش بی رویه این پروسه بایستی اقدام به دمان بکنیم. هیچ درمان کاملی برای این موضوع وجود ندارد فقط با یک سری کارها می توان مقدار این ریزش را کم کرد از جمله این موارد: بورس کشیدن آرام و یا شانه کردن ملایم، از رنگ کردن موها اجتناب شود، بهتر است برای مدتی از سشوار برای مو های خود استفاده نکنیم. تغذیه مناسب و متعادل داشته باشیم. اگر بعد از انجام دادن این موارد باز هم از مقدار ریزش مو پس از زایمان کاسته نشد بایستی به پزشک متخصص مراجعه کنیم.
اولین موردی که پزشک برای شما تجویز خواهد کرد انجام آزمایش خون و اندازه گیری المان ها و عناصر غذایی و هورمون های خون می باشد. زیرا علاوه بر کمبود ها برخی بیماری ها مانند کم کاری تیروئید نیز خود را در این مقطع نشان بدهد. کمبود آهن بعد از زایمان هم یکی از بیماری های شایع این دوران می باشد که با آزمایش مشخص می شود. همچنین کمبود ویتامین ها بویژه ویتامین C و D نیز در این دوران شایع می باشد. که پزشک با عنایت به جواب آزمایش اقدام به تجویز مکمل های و داروهای مورد نیاز خواهد کرد.
ریزش مو پس از زایمان یکی از شایع ترین و معمول ترین اتفاقات بعد زایمان می باشد که امروزه علاوه بر درمان دارویی خوراکی درمان های موضعی برای مو و پوست نیز تجویز می شود. همانطور که مستحضرید تنها مقدار محدودی از ویتامین ها و مواد معدنی از طریق دستگاه گوارش قابل جذب می باشد. بعنوان مثال ویتامین C اگر در بدن جذب نشود ذخیره نشده و از بدن دفع می شود. پژوهشگران جدیدا به این نتیجه رسیده اند که برای پوست و مو و همچنین برای ریزش مو پس از زایمان علاوه بر استفاده از مکمل های خوراکی و استفاده از داروهای تجویزی پزشک استفاده از شامپو ها و کرم هایی که حاوی مواد مورد نیاز پوست مو می باشد نیز بسیار مفید است. چون این مواد به صورت موضعی و شناسایی سلول های هدف مواد مورد نیاز را به همان قسمت مورد نظر می رساند. و باعث بهبود عملکرد آن ارگان می شود. در صورتی که ممکن است همین مواد در صورت مصرف خوراکی به این قسمت ها نرسد. امروزه در کشور ما هم محصولاتی که برای این منظور مفید باشد وجود دارد که می توان از فروشگاه های معتبر آن را تهیه کرد.